แพลตฟอร์ม AIP จะกลายเป็นธุรกิจดาวรุ่งของ GISTDA

แพลตฟอร์ม AIP จะกลายเป็นธุรกิจดาวรุ่งของ GISTDA

หลายปีมานี้คนไทย คุ้นเคยกับข้อมูลดาวเทียมจาก  GISTDA  กันมากแล้ว โดยเฉพาะภาพถ่ายดาวเทียมที่เผยแพร่ออกมาเป็นประจำทั้งภาพถ่ายจากภาวะวิกฤติ ภาพถ่ายเชิงภูมิทัศน์ ซึ่งเป็นเรื่องใกล้ตัว

รู้หรือไม่ว่า  สำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ หรือ GISTDA   นั้นมีความมุ่งมั่นที่จะนำเทคโนโลยีอวกาศมาประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์กับคนในประเทศให้มีประสิทธิภาพสูงสุด

แพลตฟอร์ม  AIP

ย่อมาจาก  Actionable Intelligence Policy ”  เกิดขึ้นพร้อมกับโครงการระบบดาวเทียมสำรวจเพื่อการพัฒนา  THEOS-2 ด้วยความร่วมมือระหว่าง  GISTDA  กับบริษัท AIRBUS  เพื่อเป็นเครื่องมือช่วยสนับสนุนการตัดสินใจเชิงนโยบายในทุกระดับ  

โดยใช้กระบวนการประยุกต์ใช้ข้อมูลอย่างชาญฉลาด  ช่วยในการสังเคราะห์ข้อมูลให้ผู้กำหนดนโยบาย  มองเห็นสถานการณ์  มิติของปัญหา  วิธีการแก้ไขปัญหาได้อย่างครบถ้วนและรอบด้าน  ซึ่งจะนำไปสู่การกำหนดนโยบายที่เหมาะสมและนำไปปฏิบัติได้จริง

ผลงานของ แพลตฟอร์ม AIP

แพลตฟอร์ม AIP  เริ่มต้นมากว่า 6 ปีแล้ว   ผ่านการพัฒนาเพื่อนำมาใช้งานให้เหมาะสมกับประเทศไทย  เริ่มต้นนำร่องใช้งานในพื้นที่ต้นแบบ  2 แห่ง คือ

พื้นที่เขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก หรือ EEC ทดสอบนโยบายการจัดการน้ำ เพื่อให้มีเพียงพอต่อความต้องการในภาคอุตสาหกรรม ภาคเกษตรกรรม ภาคครัวเรือน  และกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุด

พื้นที่จังหวัดน่าน  ประเมินความเหมาะสมของการใช้ที่ดิน และความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติ  เพื่อวางแผนการจัดการฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติ การหาพื้นที่และแนวทางปฏิบัติที่เหมาะสมในการประกอบอาชีพ เพื่อดำรงชีพร่วมกับทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน

จากโมเดลนำร่องใน 2 พื้นที่ดังกล่าว  นำไปสู่การขยายผลใช้งานแพลตฟอร์ม AIP  ในด้านอื่น ๆ ดังนี้

การเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ (Climate Change ) ที่จังหวัดนครราชสีมา

การปล่อยก๊าซมีเทนในข้าวที่จังหวัดชัยนาท

ต่อยอดระบบบริหารจัดการน้ำกับสำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติ  (สทนช.)  ที่กำลังจะขยายผลการใช้งานไปสู่พื้นที่อื่น ๆ และเป็นการวางแผนคาดการณ์กับนโยบายที่เห็นผลในระยะสั้นมากขึ้น

เป้าหมายของแพลตฟอร์มAIP

ดร.ดิชพงษ์  ภูมิเกียรติศักดิ์   หัวหน้าฝ่ายพัฒนาระบบนวัตกรรมนโยบายเชิงพื้นที่  สำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ หรือ GISTDA   กล่าวว่า   การนำแพลตฟอร์ม AIP  ไปประยุกต์ใช้ในด้านต่าง ๆ ได้รับความสนใจจากหน่วยงานภาครัฐมากขึ้น  เช่น เรื่องการบริหารจัดการน้ำ การเกษตร และการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

หน่วยงานภาครัฐยังให้ความสนใจนำหลักการของ AIP ไปใช้ในมิติอื่น ๆ เช่น การบริหารจัดการเมือง  ที่จำเป็นต้องมีการวางแผนรองรับการขยายตัวของเมือง การจัดการที่อยู่อาศัย ซึ่งเป็นประเด็นปัญหาที่จะตามมาจากจำนวนประชากรที่เพิ่มมากขึ้นในอนาคต  

“ การทำ AIP  เพื่อสนับสนุนการกำหนดนโยบาย จำเป็นจะต้องเกี่ยวข้องกับปัจจัยในมิติต่าง ๆ มากกว่า 1 ด้าน  และเชื่อมโยงประเด็นต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้เห็นภาพ สถานการณ์ตั้งแต่อดีต ปัจจุบันและจำลองเหตุการณ์เพื่อคาดการณ์ไปถึงอนาคต”

AIP  จึงเป็นเครื่องมือของหน่วยงานภาครัฐ   ช่วยให้สามารถกำหนดนโยบายได้ตรงเป้าหมายมากขึ้น  โดยใช้หลักฐานเชิงประจักษ์

 โดยเฉพาะ “ ข้อมูลจากดาวเทียม ”  เป็นจุดแข็งของ GISTDA   ที่ผ่านมาเทคโนโลยีดาวเทียมของ GISTDA   นอกจากจะสร้างแผนที่พื้นฐานที่มีความละเอียดและแม่นยำสูงแล้วยังสร้างโซลูชั่นที่หลากหลาย เช่น  ข้อมูลพื้นที่น้ำท่วมทุกปี ดูย้อนหลังได้เป็น 10 ปี   ข้อมูลจุดความร้อนที่มาจากไฟป่า  ข้อมูล PM 2.5  ข้อมูลพื้นที่การเกษตรที่มีอัพเดททุก 15 วัน รวมถึงเรื่องพื้นที่ป่า  พื้นที่สีเขียว และการปลดปล่อยคาร์บอน 

“ โซลูชั่นเหล่านี้  GISTDA  ได้ดำเนินการมายาวนาน  เป็นองค์ความรู้  มีฐานข้อมูลเชิงพื้นที่  ที่ GISTDA เก็บสะสมมาและยังทำอยู่  รอวันที่จะประกอบร่างเป็น  AIP เพี่อตอบคำถามเชิงนโยบาย  เมื่อรวมกับข้อมูลสารสนเทศจากแหล่งอื่น ๆ รวมถึงโซลูชั่นใหม่ ๆ ที่จะพัฒนาเพิ่มเติมเข้ามา   ทำให้แพลตฟอร์ม AIP มีข้อมูลที่หลากหลายมิติ และครอบคลุมรอบด้านมากขึ้น ”

อนาคตของแพลตฟอร์ม AIP  

ดร.ดิชพงษ์  บอกว่า    GISTDA  มีแผนจะทำ AIP  ในโจทย์ใหม่ ๆ ตามความต้องการของหน่วยงานภายนอกมากขึ้น  รวมถึงการทำ AIP ในโจทย์ที่เป็นประเด็นสำคัญ  เช่น  Climate Change  ซึ่งในปีงบประมาณ 2568  GISTDA ได้มีการตั้งงบสำหรับดำเนินการในโจทย์เรื่องดังกล่าว  และตั้งเป้าในการทำ AIP อย่างน้อยปีละ 1 เรื่อง   ไม่รวมความต้องการเร่งด่วนหรือโจทย์อื่นๆ ที่มาจากความต้องการใช้บริการของหน่วยงานภายนอก

ปัจจุบัน GISTDA ยังคงมุ่งเน้นการให้บริการแพลตฟอร์ม AIP  กับหน่วยงานภาครัฐเป็นหลัก ทั้งในระดับประเทศและระดับท้องถิ่น  โดยเชื่อมโยงข้อมูลเพื่อสร้างโซลูชั่นในการแก้ไขปัญหาเฉพาะด้านเชิงลึก ไม่ว่าจะเป็นการจัดการน้ำ แบบองค์รวม การจัดการเมืองและเส้นทางระเบียงเศรษฐกิจ   การจัดการภัยพิบัติ    การจัดการเกษตรและอาหาร  และการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและระบบนิเวศ  

AIP  ได้ดำเนินการสร้างนโยบายที่เหมาะสมในแต่ละพื้นที่  ผ่านหลักการของ 5M ได้แก่

 Mapping  ทำข้อมูลเชิงพื้นที่  

Monitoring ติดตามการเปลี่ยนแปลงในพื้นที่นั้น  

Modeling การทำแบบจำลองเพื่อคาดการณ์ผลลัพธ์ในอนาคต

Measurement  การวัดผลลัพธ์ที่ได้ เพื่อเลือกการดำเนินงานที่เหมาะสมที่สุด  

 Managing  การบริหารจัดการ ที่นำเอาความคิดเห็นของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในทุกระดับที่มีต่อ“นโยบาย” มาวิเคราะห์ เพื่อนำไปสู่แนวทางการปฏิบัติงานได้จริง 

ทีมพัฒนาคาดหวังว่า การให้บริการแพลตฟอร์ม AIP จะกลายเป็นธุรกิจใหม่ที่มีการเติบโตสูงของ GISTDA เพราะการใช้ประโยชน์จากการมีเทคโนโลยีดาวเทียม ไม่ได้มีดีแค่ขายภาพถ่ายทางอากาศเท่านั้น